ساخت مینای شفاف (ترانسپارنت)مس و به کارگیری در زیورآلات ترکمن

در حاشیه شمال کشور ایران، مردمی زندگی می کنند که دارای هنر و فرهنگ و ادبیات خاص خود هستند، و با توجه به محدودیت های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و عدم ورود زندگی مدرن به زندگی ایشان، هنر ایشان بکر و بدون تغییر مانده است، مردمی به نام مردم ترکمن. در این رساله، ابتدا با معرفی مردم ترکمن و ریشه نام ترکمن، تاریخچه و ترکمن های دیگر جهان، به رشته های مختلف هنر ایشان پرداخته شده است، هم چنین هنر زیورآلات ترکمن به طور خاص مورد بررسی قرار گرفته که شامل انواع زیورآلات ترکمن ، تقسیم بندی انواع نقوش (هندسی، گیاهی، حیوانی و انسانی)،و تقسیم بندی زیورآلات زنان، مردان و کودکان ترکمن، مواد اولیه مورد استفاده در این زیورها ، تکنیک های ساخت و رنگ های مورد مصرف می باشد. از آن جا که نقش، طرح ، رنگ و روش ساخت این زیورآلات دارای اصالت خاص خود می باشد و در میان هنرهای دستی و مردم مناطق مختلف کشور عزیزمان، قابل تشخیص و شناسایی است، لذا نیاز به تحقیق و بررسی تخصصی تر در این مقوله احساس می شد. در مراحل بعدی با تجزیه تحلیل جواهرات سنتی این مردم و معرفی رنگ های غالب به کار رفته در هنر ایشان و ارتباط زیورآلات یا هنرهای دیگر مورد بررسی قرار گرفته است از جمله :یافتن اشتراکات میان نقوش زیورآلات و نقوش فرش ترکمن و ارتباط زیورها با طبیعت و ارتباط با رنگ های به کار رفته در فرش ها و قالی های ترکمن. ذکر مرحله به مرحله ساخت بدنه ها و اعمال مینا روی آن ها، منبع مفیدی از تجارب محقق است که در حین کار با فلزات مس، برنج و نقره و مشکلات کار با آن ها با آن مواجه شده است. برای شناسایی و معرفی بیشتر، در ساخت زیورآلات از نقوش بسیار قدیمی و اصیل و فراموش شده ترکمن ها استفاده شده است. به دلیل عدم انتقال اطلاعات از اساتید به شاگردان در طول زمان و ... متأسفانه امروزه مینای زیورآلات در داخل کشور تولید نمی شود و ناچار به خرید این ماده از کشورهای دیگر هستیم بنابراین نیاز به تولید مینا و کیفیت مناسب و انجام آزمایشات مهندسی روی آن ها از جمله مواردی بود که توسط محقق صورت گرفته است. یکی از خلاقیت های به کار رفته در این پروژه به کار گیری مینای ساخته شده و اعمال مینای مس روی زیورآلات ترکمن است که به جای سنگ عقیق به کار رفته است تا هم بهانه ای باشد برای ساخت مینا و هم تزئین فلزات با میناکاری به عنوان یکی از هنرهای فراموش شده. استفاده از لعاب و اعمال آن روی فلز که امروزه به نام مینا معروف است از یافته های بشر حدود سه هزار سال قبل است. به مرور زمان این پوشش شیشه ای متنوع تر شدو فلزات بیشتری را شا مل گردید. امروزه با توجه به تنوع بیش از حد وگسترش فلزات این شاخه صنعتی نیز توسعه زیادی یافته است. مینا کاری بر روی فلز مس بر خلاف برخی فلزات که در دولایه اعمال می شود به صورت تک لایه است. نکته قابل توجه پائین بودن دمای پخت این مینا ها در مقایسه با مینای چدن و آهن است. در این پژوهش اقدام به ساخت 7 مینا ی ترانسپارنت مس گردید و روی صفحه مس صنایع مس ایران باخلوص 99.9% و با ضخامت 0.8 میلیمتر اعمال شده است. دمای پخت میناهای آزمایشی بین 500تا 870 درجه سلسیوس متغییر و زمان توقف در ماکزیمم دمای پخت از 30 ثانیه تا 6 دقیقه در نوسان بوده. در کل30 مینای پایه و رنگی ساخته شدند که خواص مکانیکی شامل تست ضربه، تست سختی برای میناها انجام شده است تست مقاومت نیز از جمله آزمایشاتی است که در برابر حمله قلیایی به دلیل تماس احتمالی با موادشوینده مورد بررسی قرار گرفته است. واژگان کلیدی: ترکمن، زیورآلات ، برنج، نقره، مس ، مینا ، سختی ، مقاومت شیمیائی ، مقاومت مکانیکی